نکات ایمنی و بهداشتی هنگام کار با فیلم شرینک PVC

فیلم شرینک PVC یکی از پرکاربردترین متریال‌ها در صنایع بسته بندی است که به دلیل خاصیت جمع‌شوندگی در برابر حرارت، امکان ایجاد پوششی فشرده و مقاوم را فراهم می‌کند. با وجود مزایای متعدد، ایمنی فیلم شرینک PVC موضوعی کلیدی است که نباید نادیده گرفته شود.

فرآیند حرارت‌دهی و ترکیبات شیمیایی این نوع فیلم می‌تواند خطراتی مانند انتشار گازهای مضر، سوختگی و حتی آلودگی مواد غذایی ایجاد کند. هدف این مقاله، آگاهی‌بخشی درباره خطرات فیلم شرینک و ارائه نکات ایمنی و بهداشتی ضروری است تا صنایع بسته بندی بتوانند ضمن بهره‌برداری بهینه، سلامت کارکنان و مصرف‌کنندگان را نیز تضمین کنند.

فیلم شرینک PVC چیست و چرا ایمنی در آن مهم است؟

فیلم شرینک PVC یا پلی‌وینیل کلراید یکی از انواع رایج فیلم بسته بندی است که در دمای مشخص، با جمع‌شدن روی محصول، لایه‌ای محکم و شفاف ایجاد می‌کند. این ویژگی باعث حفاظت فیزیکی و بهبود ظاهر کالا می‌شود. برای آشنایی کامل با ساختار و کاربردها، می‌توانید به مقاله «فیلم PVC شیرینگ چیست؟» مراجعه کنید.

ترکیبات شیمیایی و حساسیت‌ها

PVC حاوی پلیمرهای وینیل کلراید به همراه افزودنی‌هایی مانند نرم‌کننده‌ها (Plasticizers) و پایدارکننده‌ها (Stabilizers) است. در زمان حرارت‌دهی، احتمال آزاد شدن کلر و ترکیبات آلی فرار وجود دارد که می‌تواند برای سیستم تنفسی مضر باشد. برخی افزودنی‌ها نیز در صورت تماس مستقیم با مواد غذایی فاقد پوشش فودگرید، باعث مشکلات بهداشتی می‌شوند. از این رو، شناخت ترکیبات و رعایت بهداشت فیلم شرینک در فرآیند تولید و استفاده، اهمیت بالایی دارد.

خطرات احتمالی هنگام کار با فیلم شرینک PVC

مهمترین خطرات ناشی از کار کردن با فیلم شرینک PVC عبارتند از:

• انتشار گازهای مضر در حین حرارت‌دهی
• خطر سوختگی یا آسیب هنگام کار با دستگاه شرینک
• مشکلات بهداشتی در صورت تماس با مواد غذایی بدون پوشش فودگرید

در ادامه در مورد هریک از این خطرات و نحوه بروز آن‌ها توضیح می‌دهیم.

انتشار گازهای مضر در حین حرارت‌دهی

یکی از مهم‌ترین خطرات فیلم شرینک، آزاد شدن گاز هیدروژن کلراید (HCl) و ترکیبات آلی فرار در زمان حرارت‌دهی است. این گازها در تماس با رطوبت هوا می‌توانند اسید هیدروکلریک تولید کنند که خاصیت خورندگی و تحریک‌کنندگی برای دستگاه تنفسی دارد. نبود سیستم تهویه مناسب در محیط کاری، خطر تجمع این بخارات و ایجاد آسیب‌های تنفسی و چشمی را افزایش می‌دهد.

خطر سوختگی یا آسیب هنگام کار با دستگاه شرینک

دستگاه‌های شرینک برای جمع‌کردن فیلم PVC از المنت‌های حرارتی یا تونل‌های هوای گرم استفاده می‌کنند. دمای بالای این تجهیزات، خطر سوختگی پوست یا آسیب به چشم‌ها را به همراه دارد، به‌ویژه اگر اپراتور بدون دستکش مقاوم یا عینک ایمنی کار کند. همچنین تماس ناگهانی با قطعات فلزی داغ یا تیغه‌های برش، آسیب‌های جدی ایجاد می‌کند.

مشکلات بهداشتی در صورت تماس با مواد غذایی بدون پوشش فودگرید

فیلم شرینک PVC در صورتی که فاقد تأییدیه فودگرید باشد، ممکن است حاوی افزودنی‌هایی باشد که برای تماس مستقیم با مواد غذایی مناسب نیستند. این موضوع می‌تواند باعث مهاجرت مواد شیمیایی به غذا شده و خطرات بهداشتی مانند تغییر طعم، آلودگی شیمیایی یا حتی اثرات سمی ایجاد کند. استفاده از فیلم‌های دارای گواهینامه بهداشتی، الزامی است.

نکات ایمنی هنگام استفاده از فیلم شرینک PVC

برای اینکه هنگام کار کردن با دستگاه بسته بندی فیلم شرینک PVC و استفاده از این نوع فیلم بسته بندی خطری پیش نیاید و ایمنی به شکل کامل رعایت شود، نکات ایمنی مشخصی را باید رعایت کرد. در ادامه نکات لازم برای این کار را توضیح می‌دهیم.

رعایت دما و کنترل حرارت دستگاه

کنترل دقیق دمای دستگاه شرینک، مهم‌ترین اقدام برای کاهش خطرات فیلم شرینک است. دمای بیش از حد نه‌تنها موجب آزاد شدن گازهای مضر مانند هیدروژن کلراید می‌شود، بلکه می‌تواند باعث تخریب ساختار فیلم و ایجاد بوی نامطبوع گردد.

توصیه می‌شود دما در محدوده‌ای تنظیم شود که فیلم به‌خوبی جمع شود اما به نقطه تجزیه حرارتی نرسد. استفاده از ترموستات‌های کالیبره‌شده و سیستم‌های هشدار دمای بالا، برای حفظ ایمنی فیلم شرینک PVC ضروری است.

تهویه مناسب محیط کاری

تهویه مؤثر، به‌ویژه در خطوط تولید با حجم بالای بسته بندی، نقش کلیدی در جلوگیری از تجمع بخارات شیمیایی دارد. سیستم تهویه باید به‌گونه‌ای طراحی شود که جریان هوا، گازها را مستقیماً از منبع به خارج هدایت کند. استفاده از هود موضعی و فیلترهای مناسب برای جذب ترکیبات کلردار، یک اقدام پیشگیرانه مهم است.

استفاده از دستکش و تجهیزات حفاظتی

اپراتورها باید از دستکش مقاوم در برابر حرارت، عینک ایمنی، و در صورت نیاز ماسک‌های فیلتردار با قابلیت جذب گازهای اسیدی استفاده کنند. این تجهیزات نه‌تنها از سوختگی جلوگیری می‌کنند، بلکه خطر استنشاق بخارات مضر را کاهش می‌دهند. استفاده مستمر و آموزش صحیح کارکنان در استفاده از تجهیزات حفاظتی، بخشی جدایی‌ناپذیر از بهداشت فیلم شرینک محسوب می‌شود.

بررسی سلامت و استاندارد بودن فیلم PVC

قبل از استفاده، باید فیلم از نظر تاریخ تولید، شرایط نگهداری و سلامت فیزیکی بررسی شود. فیلم‌های قدیمی یا نگهداری‌شده در شرایط نامناسب ممکن است شکننده شده یا ترکیبات شیمیایی آن‌ها تغییر یافته باشد. استفاده از فیلم‌های دارای استاندارد ملی یا بین‌المللی، ریسک بهداشتی و ایمنی را به حداقل می‌رساند.

نکات بهداشتی در استفاده از فیلم شرینک PVC

برای بسته بندی مواد غذایی، تنها باید از فیلم‌هایی با گواهینامه فودگرید استفاده شود. این فیلم‌ها از مواد اولیه و افزودنی‌هایی تولید می‌شوند که مهاجرت شیمیایی به غذا را به حداقل می‌رسانند و مطابق با استانداردهای سازمان‌های معتبر (مانند FDA یا EFSA) هستند.

جلوگیری از تماس مستقیم با مواد غذایی حساس

حتی در صورت استفاده از فیلم فودگرید، بهتر است محصولات غذایی حساس مانند گوشت تازه، پنیر یا محصولات آماده مصرف، ابتدا در یک لایه بسته بندی اولیه بی‌اثر قرار گیرند. این کار خطر آلودگی متقاطع را کاهش می‌دهد.

شست‌وشو و پاک‌سازی تجهیزات بسته بندی

رسوب ذرات فیلم و آلودگی‌های ناشی از فرآیند شرینک می‌تواند باعث انتقال آلودگی به محصولات بعدی شود. تجهیزات باید به‌طور منظم با مواد شوینده مجاز و بدون باقی‌مانده شیمیایی شسته و ضدعفونی شوند. ثبت دوره‌های نظافت و نگهداری به‌عنوان بخشی از برنامه HACCP، به حفظ بهداشت خطوط تولید کمک می‌کند.

استانداردهای ایمنی و بهداشت مرتبط با PVC شرینک

فیلم شرینک PVC باید مطابق با استانداردهای معتبر مانند ISO 9001 برای مدیریت کیفیت و ISO 22000 یا HACCP برای ایمنی مواد غذایی تولید شود. در حوزه بهداشت، استانداردهای سازمان غذا و داروی آمریکا  (FDA) و مرجع ایمنی غذای اروپا (EFSA) معیارهای مهمی برای ارزیابی مهاجرت مواد شیمیایی به غذا ارائه می‌دهند. در ایران نیز، سازمان ملی استاندارد مقررات مشخصی برای تولید و استفاده از فیلم‌های بسته بندی دارد که رعایت آن‌ها الزامی است.

اهمیت گواهینامه‌ها و علامت‌های استاندارد

وجود علائم استاندارد و گواهینامه‌های بهداشتی روی رول فیلم، تضمین‌کننده کیفیت و ایمنی آن است. این علائم نشان می‌دهند که محصول تحت آزمون‌های فنی و شیمیایی قرار گرفته و برای کاربردهای مورد نظر، از جمله تماس با مواد غذایی، ایمن است. انتخاب محصول بدون این تأییدیه‌ها، خطرات بهداشتی و قانونی جدی به همراه دارد.

جمع‌بندی و توصیه‌های کاربردی

رعایت نکات ایمنی و بهداشتی هنگام کار با فیلم شرینک PVC نه‌تنها سلامت کارکنان را تضمین می‌کند، بلکه کیفیت نهایی محصول و رضایت مشتری را نیز افزایش می‌دهد. انتخاب فیلم با تأییدیه فودگرید، کنترل دقیق دمای دستگاه، تهویه مناسب و استفاده از تجهیزات حفاظتی از اقدامات ضروری است. همچنین، پایبندی به استانداردهای ملی و بین‌المللی، ریسک آلودگی و خسارات ناشی از عدم انطباق را به حداقل می‌رساند.

در نهایت، فرهنگ‌سازی و آموزش مداوم کارکنان، مهم‌ترین عامل در پایدارسازی ایمنی و بهداشت در فرآیند بسته بندی است.