مصرف زیاد پلاستیک یکی از چالش‌های مهمی است که به محیط زیست و جامعه بشری آسیب می‌رساند. پلاستیک‌ها، به دلیل خواص مطلوبی مانند سبکی، مقاومت و ارزانی قیمت، در صنایع مختلف و به ویژه در بسته‌بندی، ساخت و ساز، خودروسازی و الکترونیک استفاده شده‌اند. اما مشکلات زیست محیطی پلاستیک‌ها از جمله طولانی بودن زمان تجزیه، تجمع در محیط زیست، آلودگی آب و خاک، تهدید به حیات حیوانات و درختان، انتشار گازهای گلخانه‌ای و آسیب به سلامت انسان را بر اثر دارد.
در زمینه مصرف زیاد پلاستیک، میتوان تدابیر زیادی اتخاذ کرد. با ما همراه باشید تا با هم نوآوری در بسته بندی پلاستیکی پایدار را با هم مورد بررسی قرار دهیم.
بسته‌بندی پایدار چیست؟
بسته‌بندی پایدار به بسته‌بندی‌هایی اطلاق می‌شود که طراحی و استفاده از آنها به منظور کاهش تاثیرات منفی بر محیط زیست و حفظ منابع طبیعی صورت می‌گیرد. هدف اصلی بسته‌بندی پایدار، کاهش مصرف منابع طبیعی، جلوگیری از تولید زباله‌های پلاستیکی، افزایش دوره عمر محصولات و افزایش قابلیت بازیافت واستفاده مجدد مواد بسته‌بندی است
ویژگی‌های بسته‌بندی پایدار
برخی از ویژگی‌ها و رویکردهای بسته‌بندی پایدار عبارتند از:
- کاهش مصرف منابع: استفاده از مواد بسته‌بندی با کارایی بالا و کمترین مصرف ممکن است منابعی طبیعی مانند انرژی، آب و مواد اولیه را حفظ کند.
- کاهش حجم و وزن بسته‌بندی: استفاده از روش‌ها و فناوری‌هایی که منجر به کاهش حجم و وزن بسته‌بندی می‌شود، از جمله استفاده از طراحی‌های خلاقانه، بهینه‌سازی فضا و استفاده از مواد سبکتر و فشرده‌تر.
- استفاده از مواد قابل بازیافت: استفاده از مواد بسته‌بندی قابل بازیافت و قابلیت دوباره‌کاری، مانند پلاستیک قابل بازیافت، کاغذ بازیافتی و فلزات قابل بازیافت.
- جایگزینی مواد زیست تجزیه‌پذیر: استفاده از مواد بسته‌بندی قابل تجزیه طبیعی و زیست تجزیه‌پذیر مانند بیوپلاستیک‌ها، کاغذ بازیافتی و مواد آلی.
- طراحی بهینه بسته‌بندی: طراحی بسته‌بندی‌هایی که علاوه بر حفاظت از محصول، کمترین تاثیر را بر محیط زیست داشته باشند، مانند استفاده از طراحی‌های سبک و کم حجم، حذف بسته‌بندی اضافی و استفاده از مواد قابل بازیافت در طراحی.
- افزایش بازیافت و استفاده مجدد: ترویج بازیافت بسته‌بندی‌ها و استفاده مجدد آنها تا حد امکان، مانند استفاده از بطری‌ها و جعبه‌های بازیافتی، سیستم‌های سازماندهی شده برای بازگرداندن بسته‌بندی به چرخه مصرف و استفاده مکرر.
به طور کلی، بسته‌بندی پایدار به منظور کاهش تاثیرات زیست محیطی و مدیریت به طور بهینه منابع در زمینه بسته‌بندی استفاده می‌شود. این رویکرد به عنوان یک استراتژی مهم در جهت حفظ محیط زیست و ایجاد توازن بین نیازهای بسته‌بندی و محافظت از منابع طبیعی مورد توجه قرار گرفته است.
رویکردهای مختلف برای دست یابی به بسته‌بندی پایدار
برای دستیابی به بسته‌بندی پایدار، میتوان از رویکردهای مختلف استفاده کرد، از جمله:
استفاده از مواد قابل بازیافت
در بسته‌بندی پایدار، استفاده از موادی که قابلیت بازیافت و استفاده مجدد دارند، توصیه می‌شود. مثال‌هایی از این مواد شامل بیوپلاستیک‌ها، کاغذ بازیافتی، فلزات قابل بازیافت و شیشه هستند.
کاهش مصرف منابع
استفاده از روش‌ها و طراحی‌هایی که میزان مصرف منابع مورد نیاز برای بسته‌بندی را کاهش دهند، بخش مهمی از بسته‌بندی پایدار است. این شامل استفاده از بسته‌بندی‌های باریک‌تر، سبکتر و با حجم کمتر است.
بسته‌بندی قابل تجزیه
استفاده از مواد بسته‌بندی قابل تجزیه و تحلیل در محیط زیست می‌تواند به کاهش انتشار زباله‌های پلاستیکی و آلودگی محیط زیست کمک کند. این شامل بیوپلاستیک‌هایی است که قابلیت تجزیه در شرایط خاصی مانند خاک، کمپوست و آب‌های دریا را دارند.
طراحی خلاقانه
طراحی بسته‌بندی‌هایی که باعث کاهش مصرف مواد، افزایش عمر مفید محصولات و افزایش بازیافت پذیری آنها می‌شوند. به عنوان مثال، استفاده از ساختارهای قابل تغییر شکل، طراحی مناسب و استفاده از مواد کمتر در تولید بسته‌بندی.
بازیافت واستفاده مجدد
توسعه فرآیندها و فناوری‌هایی که به بازیافت و استفاده مجدد مواد بسته‌بندی کمک کنند. این شامل فرایندهای بازیافت مکانیکی، شیمیایی و … می‌شود.
روش های جدید و مبتکرانه جایگزین پلاستیک
بسته بندی، به ویژه نوع پلاستیکی، یکی از بارزترین نمادهای است که ما در زندگی روزمره با آن مواجه می شویم. ما هر سال 141 میلیون تن بسته بندی پلاستیکی تولید میکنیم که حدود یک سوم آن محیط زیست می شود. علاوه بر این، 40 درصد از کل پلاستیک تولید شده روی زمین بسته بندی شده است که فقط یک بار استفاده می شود. در نتیجه تخمین زده می شود که 75 تا 199 میلیون تن پلاستیکی در دریاهای ما یافت می شود.
جایگزینی تمام بسته بندی های پلاستیکی با مواد جایگزین خواهد بود. اما، در این میان، برخی به ما کمک می‌کنند تا از روش‌های جدید و سبزتر استفاده کنیم.
جستجوها و تحقیقات متعدد در حال حاضر بر روی روش‌های جایگزین پلاستیک در حال انجام است. در زیر به برخی از روش‌های جدید و مبتکرانه جایگزین پلاستیک اشاره میکنیم:
1. بیوپلاستیک:
بیوپلاستیک‌ها موادی هستند که از منابع طبیعی مانند گیاهان، جیره‌های غذایی، سلول‌های میکروبی و غیره تولید می‌شوند. این مواد قابل تجزیه طبیعی هستند و می‌توانند به طور کامل تجزیه شده و بازیافت شوند. برخی از بیوپلاستیک‌ها شامل پلی‌لاکتیک اسید (PLA)، پلی‌هیدروکسی‌بوتیرات (PHB) و پلی‌اورتیک اسید (PHA) است.
2. قارچ بسته‌بندی:
قارچ‌ها می‌توانند به عنوان جایگزینی طبیعی برای بسته‌بندی پلاستیک استفاده شوند. قارچ‌ها قابلیت رشد سریع دارند و در شرایط مناسب به راحتی تجزیه می‌شوند. بسته‌بندی‌های قارچی می‌توانند به عنوان بسته‌بندی محصولات غذایی و حتی محصولات الکترونیکی استفاده شوند.
3. نانومواد:
استفاده از نانومواد به عنوان جایگزین پلاستیک در بسته‌بندی نیز مورد توجه قرار گرفته است. نانومواد، موادی با اندازه ذرات بسیار کوچک هستند و خواص متفاوتی از جمله قدرت مکانیکی بالا و خاصیت بیولوژیکی را دارا می‌باشند.
4. بسته‌بندی خمیر کاغذ:
استفاده از خمیر کاغذ به عنوان جایگزینی برای بسته‌بندی پلاستیک نیز مورد بررسی قرار گرفته است. خمیر کاغذ برخی از روش‌های جدید و مبتکرانه جایگزین پلاستیک است.
5. جلبک به عنوان جایگزین پلاستیک:
بسته بندی از جلبک ساخته شده 100 درصد زیست محیطی، تخریب پذیر و خوراکی است. پروسه تبدیل شدن به نوعی پوست ضد آب در اطراف محیط ایجاد می کند که با پوست انگور قابل مقایسه است. بنابراین میتوان مواد غذایی خوراکی را در بخش‌های کوچک مانند میوه‌های تازه فروخت و تولید محصولات بطری آب را در آینده غیرضروری کرد.
6. بطری های قابل کمپوست از گیاهان:
بطری های PLA (اسید پلی لاکتیک) را به بازار می آورد. این بطری های بیوپلاستیک از اسید لاکتیک ساخته شده اند که از مواد خام گیاهی شکر و نشاسته به دست می آید.
در تماس با غذا بی ضرر است، زیرا اسید لاکتیک به شکل طبیعی خود در بدن انسان نیز وجود دارد. نرم کننده هایی مانند فتالات، بیسفنول A یا آنتیموان و مواد فعال عفونی مصرف نمی شود.
انتشار CO2 در طول تولید کاهش می یابد، زیرا حرارت و انرژی کمتری در مقایسه با تولید پلی اتیلن ترفتالات (PET) مورد نیاز است. در نتیجه، بطری NaKu ردپای اکولوژیکی بسیار کمی دارد.
7. کاغذ بازیافتی:
کاغذ بازیافتی از الیاف درختان قابل تجدید می‌باشد و می‌تواند به عنوان جایگزینی پایدار برای بسته‌بندی پلاستیک استفاده شود. از آنجا که کاغذ بازیافتی قابل بازیافت و تجزیه است، از لحاظ زیست محیطی مزایای قابل توجهی دارد.
در بسته‌بندی پایدار، از موادی استفاده می‌شود که از لحاظ زیست محیطی بهینه هستند و تأثیرات مخرب کمتری بر محیط زیست دارند. با این حال، لازم به ذکر است که هر روش جایگزینی ممکن است مزایا و محدودیت‌های خود را داشته باشد و هنوز نیاز به تحقیقات و توسعه بیشتر دارد تا به طور گسترده در صنایع و بسته‌بندی مورد استفاده قرار گیرد.
کلام پایانی
از نظر بسته بندی پایدار و نوآورانه، صنعت بندی پیشرفت کرده است. جایگزین بسته بندی پلاستیکی روز به روز رقابتی تر می شوند.
بسته بندی گام مهمی در جهت حفاظت از محیط زیست و آب و هوا است. بسته بندی پایدار با کاهش ضایعات، حفظ منابع و به حداقل رساندن به کاهش تاثیرگذاری بر محیط زیست کمک می کند.
پایداری یکی از قوی ترین گرایش ها در صنعت بسته بندی است. با این حال، بسته بندی پایدار به تنهایی نمی تواند به صنعت نهایی پاسخ دهد. اگر آنها یک گام نیاز دارند، اما تنها از یک راه حل برای چالش های زیست محیطی هستند که ما با آن روبرو هستیم. برای دستیابی به پایداری بلندمدت، ما همچنین باید به جنبه های دیگر تامین کننده نیز بپردازیم. انواع محصول طراحی، حمل و نقل و دفع.
همبسته های نوآورانه و هم های جسورانه را از دیدگاه ها برای راه حل های کل نگر برای اقتصاد پایدار می طلبد.